Üretim Sürecinin Tahlili Üzerine

Tahlil için üretim fiyatı ile değer arasındaki ayrım bir yana bırakılabilir, zira bu ayrım, toplam toplumsal sermaye ürünü dikkate alındığında ortadan kalkar.

İşçinin toplam işgünü iki kısma ayrılmaktadır. Bunun bir kısmında işçi kendi emek gücünü yenilemek için gerekli olan değeri; yani gerekli emeği, iş gününün diğer kısmında ise; emeğin ücretlerde gerçekleşen kısmının üzerinde, artı değerde ifade olunan fazladan emeği üretir. Fazladan üretilen artı değer ise, kâra (girişimci kârı, faiz) ve ranta bölünür. ”Demek oluyor ki, içerisinde, emekçilerin toplam emeğinin bir gün ya da bir yıl boyunca gerçekleştirildiği, metaların toplam değer kısmı, bu emeğin yarattığı yıllık ürünün toplam değeri, ücretlerin değerine, kâra ve ranta bölünür. Bu toplam emek, gerekli-emek ile, emekçinin, kendisine ödeme yapıldığı ürünün değer kısmını, yani ücretlerini yarattığı emek ile, artı-emeğe, ürünün artı-değeri temsil eden ve karşılığı ödenmeyen artı-emeğe bölünür; bu artı-değer de, daha sonra, kâr ile ranta ayrılır.” K-3-732 Demek ki yıllık yeniden üretilen değerin gerekli olanı ücretler, artı olanı ise kâr (girişimci kârı, faiz) ve rant olarak görünmektedir. Burada değişmeyen sermaye değerin yıllık ürün değerinde yeniden üretilmemiş olduğuna da vurgu yapalım.

Marx devamla, artı değerin bir kısmının gelir olarak harcanmayıp biriktirilmesini bir yana bırakarak, ikinci cildin 3. Kısmında ele aldığı, toplam toplumsal sermayenin yeniden üretiminde, basit yeniden üretim şeması üzerinden, toplam ürünün gerçekleşmesini tekrar ele almaktadır. Marx, ürünlerin değerini ücret, kâr ve ranta ayırmanın temelden yanlışlığına değiniyor. Zira ürün değerinde değişmeyen sermayenin değeri de korunur. Bu yanlış anlamayla birlikte; değişmeyen değişen bağıntısı ve dolayısıyla da artı değerin niteliği böylece de; kapitalist üretim tarzı anlaşılmamıştır. Emeğin değer üretirken eskiyi de koruduğu kavranamamıştır.

Marx bölümü bitirirken, kapitalist toplumdan sonra da değer belirlemesinin, emek zaman düzenlenmesinde, toplumsal emeğin üretim gruplarına dağıtımında ve defter tutma anlamında devam edeceğini belirtiyor. Paragrafı buraya alalım; “kapitalist üretim tarzının ortadan kalkmasından sonra, ama hâlâ toplumsal üretimin devamı sırasında, değer belirlenmesi şu anlamda egemen olmaya devam eder ki, emek-zamanının düzenlenmesi, toplumsal emeğin çeşitli üretim grupları arasındaki dağılımı ve en sonu bütün bunları kapsayan defter tutma, her zamankinden daha önemli hale gelir.”K-3-747