Para Sermaye ve Gerçek Sermaye-I

Marx, para sermayenin kıtlığının, yani borç verilebilir sermayenin kıtlığının, gerçek sermayenin kıtlığını ne ölçüde ifade ettiği sorununu ortaya atıyor. Yani para sermayenin, bol ya da kıt olması, gerçek sermayenin (meta sermaye ve üretken sermaye) bol ya da kıt olmasını ne ölçüde yansıtmaktadır. Marx, burada ilgilenilenin devlet tahvili, hisse senedi vb değil, bankerlerin bir aracı konumuyla, sanayici ve tüccarlara verdikleri borç paralarla ilgilenildiğini belirtiyor. Zira devlet tahvili, hisse senedi gibi şeyler de borç verilebilir sermayenin yatırım alanıdır.

Marx ilkin, yeniden üretim sürecinde iş gören ticari kredi tahliliyle işe başlıyor. Zira “bu, kredi sisteminin temelini teşkil eder.”K-3-425 Bu, ertelemeli ödeme belgesiyle temsil edilir. Herkes birbirine kredi verip birbirinden kredi alır. Bu poliçeler, tüccarların kendi aralarında ciro edilerek dolaştığı sürece, bir alacağın transferidir. Borçların ödenmesi bile araya para girmeden yapılabilir. 

Kredi ve Fiktif Sermaye

Marks burada ticari kredi ve banka kredisiyle ilgileniyor. 

Paranın ödeme aracı olarak işlevi ve meta üreticileriyle ticaretini yapanlar arasında alacaklı borçlu olma ilişkisinin, metaların basit dolaşımından nasıl geliştiği gösterilmişti. Kapitalist üretim tarzının gelişmesiyle kredi sisteminin doğal temeli genişler ve yaygınlaşır. Para burada genellikle, ödeme aracı olarak hizmet eder. Yani metalar, ileri bir tarihte ödenmek üzere, ödeme vaadiyle satılır. Marx kısa olsun diye tüm bu borç senetlerini poliçe başlığında topluyor. Poliçeyi, para işlevi gören bir kredi türü olarak ele alıyor. Bu poliçeler, ödeme tarihlerine kadar dolaşımda bulunurlar. Bunlar alacak verecek olarak birbirlerini eşitledikleri sürece gerçek para işlevi görürler.