Engels, devrin artı değer ve dolayısıyla da kârın
üretimine olan etkisinin ikinci ciltte ele alınmış olduğunu belirtiyor. Kısa
bir özet geçiyor. Devir için gerekli zaman aralığından kaynaklı sermayenin
tamamı aynı zamanda üretim alanında kullanılamaz. Sermayenin bir kısmı üretim
alanındayken, bir kısmı para biçiminde ya da hammadde ikmali, satılmamış meta
vb. biçiminde atıl bir şekilde bulunabilir. Dolayısıyla da aktif sermaye atıl
bekleyen sermaye kadar eksiktir. Böylece, üretimde el konulan artı değer de
aynı ölçüde azalmış demektir. O halde “devir dönemi ne kadar kısa olursa,
sermayenin bütününe oranla atıl kalan bu kısmı o kadar küçük ve bu nedenle,
diğer koşullar aynı kalmak üzere, el konulan artı-değer o kadar büyüktür.
“K-3-67
sermayenin devri etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
sermayenin devri etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
28 Mart 2014 Cuma
Devrin Kâr Oranı Üzerindeki Etkisi
Bu bölümü Engels yazmıştır.
Labels:
artı değer oranı,
devir zamanı,
Kapital-III,
kâr oranı,
sermayenin devri
5 Mart 2014 Çarşamba
Toplumsal Sermayenin Yeniden Üretimi -Giriş
I. İnceleme
Konusu
“Sermaye üretiminin doğrudan süreci, onun, emek ve
kendini genişletme sürecidir, sonucu meta-ürün, itici gücü artı-değer üretimi
olan bir süreçtir. “K-2-314 Demek ki sermaye üretim süreci sermayenin kendini
genişletme sürecidir. Bu süreç, üründe sonlanır ve bu sürecin itici gücü artı
değer üretimidir.
Sermayeni yeniden üretim süreci, sermayenin doğrudan
üretim sürecini içerdiği gibi, sermayenin devrini oluşturan bütün devreyi
içerir. Yani metanın oluşum sürecini, alınıp satıldığı süreci, emek gücü ve
üretim aracına çevrildiği süreci içerir. Bu süreç bir dairesel hareket
oluşturur.
Her bireysel sermaye, toplam toplumsal sermayenin bir
parçasıdır ve her bireysel sermaye hareketi, yani bireysel sermayelerin devri,
toplumsal sermayenin hareketini oluşturur. Bireysel sermayenin başkalaşımı
devri, toplumsal sermayenin çizmiş olduğu devrede bir halkadır. Bu hareketi
oluşturan tüm toplam süreç, biçim değişiklikleriyle birlikte, hem üretken
tüketimi hem de bireysel tüketimi kapsar.
Labels:
Kapital-II,
para sermaye,
sermaye,
sermayenin devri,
sosyalizm,
toplumsal sermaye,
ücret
26 Şubat 2014 Çarşamba
Değişen Sermayenin Devri
I.
Yıllık Artı Değer Oranı
Daha önce döner sermayenin, değişen döner kısmı (emek gücü) ile değişmeyen döner kısmı(ham ve yardımcı maddeler) birlikte ele alınmıştı. Şimdi ise, ele alınan sorun gereği, değişen döner sermaye, sermayenin döner kısmının tamamını oluşturuyormuş gibi ele alınmaktadır. Yani sermayenin, değişmeyen döner kısmı, inceleme dışı bırakılmıştır. Öyleyse, artı değer oranın ortaya koyulması için, değişen döner sermaye yeterlidir.
Marx sermayeyi, artı değer üretimine göre, değişen
sermaye ve değişmeyen sermaye olarak ayırmıştı. Değişen sermaye, emek gücüydü
ve değeri değişendi, değişmeyen sermaye ise, yeni değer yaratmayan ama değerini
aktaran üretim araçlarıydı. Daha sonra Marx, sermayeyi, sabit sermaye ve döner
sermaye olarak ayırmıştı. Sabit sermaye makineler, binalar vb gibi üretim
araçlarıydı. Döner sermaye ise ham maddeler, yardımcı maddeler ve emek gücüydü.
Sabit sermaye ve döner sermaye ayrımında, belirleyici olan şey, sermayenin
değerini yeni ürüne aktarma biçimiydi. Sabit sermaye ürüne değerini parça parça
aktarıyordu ve değeri ürünle dolaşıma giriyordu. Döner sermaye ise, değerini,
tamamen ürüne aktarıyor ve yeni ürünle değeri dolaşım alanına giriyordu.
Daha önce döner sermayenin, değişen döner kısmı (emek gücü) ile değişmeyen döner kısmı(ham ve yardımcı maddeler) birlikte ele alınmıştı. Şimdi ise, ele alınan sorun gereği, değişen döner sermaye, sermayenin döner kısmının tamamını oluşturuyormuş gibi ele alınmaktadır. Yani sermayenin, değişmeyen döner kısmı, inceleme dışı bırakılmıştır. Öyleyse, artı değer oranın ortaya koyulması için, değişen döner sermaye yeterlidir.
Labels:
artı değer oranı,
bunalım,
Kapital-II,
komünist toplum,
kriz,
sermayenin devri,
ücret,
yedek sanayi ordusu
21 Şubat 2014 Cuma
Dolaşım Zamanı
Sermayenin devrini oluşturan kısımlardan biri de dolaşım
zamanıdır. Dolaşım zamanı, sermayenin dolaşım alanında bulunduğu zamandır. Dolaşım
zamanı, sermayenin meta sermaye halinde bulunduğu, satış zamanını ve para
biçiminden, tekrar üretken sermayeye dönüşü için harcadığı satın alma zamanını
kapsar. Ayrıca, meta sermayenin, pazara kadar, eli kolu bağlı olduğu yolculuk
zamanını da dolaşım zamanına katmak gerekir.
Labels:
dolaşım zamanı,
Kapital-II,
pazar,
sermayenin devri
19 Şubat 2014 Çarşamba
Üretim Zamanı
Bir sermayenin devri, üretim ve dolaşım zamanından
oluşur. Marx, bu bölümde üretim zamanını ele almaktadır.
Üretim zamanı, sermayenin üretim alanında kaldığı
zamandır. Emek sürecindeki, emek gücünün, kendi doğal sınırlarının zorunlu
kıldığı kesintileri dışarıda bıraktığımızda, üretim zamanı iki dönemi kapsar.
Bunlardan birincisi, emeğin bizzat
faaliyette bulunduğu çalışma zamanı, diğeri ise, sermayenin varlık biçiminin,
doğal sürecin etkisine bırakıldığı bekleme ya da hazır hale gelme zamanıdır.
Çalışma zamanı, emek gücünün harcandığı zamandır. Üretim
zamanının bir kısmını oluşturan bu çalışma zamanı kapitalist için önemlidir.
Zira değer ve artı değer, emeğin bizzat faaliyette bulunduğu çalışma zamanında
gerçekleşmektedir. Çalışma zamanının uzunluğu, işgünü uzunluğuna ve emeğin
üretkenlik düzeyine bağlı olarak uzun ya da kısa olabilir.
Labels:
çalışma dönemi,
Kapital-II,
sermayenin devri,
üretim zamanı
10 Şubat 2014 Pazartesi
Yatırılan Sermayenin Toplam Devri Devir Çevrimleri
Üretken sermayeyi oluşturan, sabit sermaye ve döner
sermayenin farklı devir süreleri vardır. Yatırılan sermayenin, toplam devri,
kendini oluşturan kısımların ortalama devridir. Bu farklı dönemler sorunudur ve
hesaplanabilir. Lakin burada, bir nicelik farkı değil, nitelik farkından da söz
etmek gerekir.
Üretime giren döner sermayenin değerini tümden ürüne
aktardığını biliyoruz. Üretim sürecinin,
kesintisiz yürümesi için, ürün satışıyla döner sermaye tekrar yerine
konmalıdır. Üretim sürecindeki sabit sermaye ise, değerin bir kısmını ürüne
aktarır ve bu aşınma ve yıpranmaya rağmen, üretim sürecinde işlev yapmayı sürdürür.
Bu nedenle, döner sermaye kadar sık biçimde yerine koyulması gerekmez. Ayrıca sabit sermayenin çeşitli kısımları da
farklılık gösterir. Bu nedenle de, sabit sermayenin çeşitli kısımlarına özgü
devir, homojen bir devir biçimine indirilmelidir. Böylece nicelik, yani devir
süreleri bakımından farklılıkları kalır ki, o zaman sermayenin toplam devri,
sermayeyi oluşturan parçaların ortalama devri olarak bulunabilir.
Labels:
bunalım,
döner sermaye,
Kapital-II,
kriz,
sabit sermaye,
sermayenin devri
5 Şubat 2014 Çarşamba
SERMAYENİN DEVRİ- Devir Zamanı ve Devir Sayısı
Sermaye değerin, yatırılma nedeni artı değer, yani kar
elde edebilmektir. Yalnız artı değer elde etmek değil, daha fazla artı değer ya
da kar elde etmektir. Daha fazla artı değere, ya da, kara ulaşmanın yollarından
biriside, sermayenin devrini kısa sürede tamamlamasından geçer. Daha kısa
sürede, devrini tamamlayan sermaye, artı değer yaratma sürecine daha çabuk
başlar.
Sermayenin devir zamanı, üretim ve dolaşım zamanını
kapsar. Öyleyse “Bu toplam zaman, sermayenin devir zamanını oluşturur.”K-2-142 Demek
ki, sermaye devrini ancak, üretim ve dolaşım aşamasından geçerek tamamlar.
Sermayenin, devrini tamamlaması demek, başladığı biçime geri dönmesi demektir. Örneğin
para biçiminde başlamışsa tekrar para biçimine dönmekle devrini tamamlamış
olur. Hemen belirtelim ki, devir tamamlama, para sermaye (P den P' ye) ve
üretken sermaye (R den R ye) devrinde görülür. Zira hem para sermaye, hem
üretken sermaye başlangıç olarak yatırılmış bir sermaye ile başlar ve artı
değeri de içeren bir sermaye ile devrini tamamlar. Oysa meta sermaye devresinde
devre, artmış olan, artı değer içeren bir sermayeyle başlar.
Labels:
devir zamanı,
Kapital-II,
kar,
sermayenin devri
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)