Sermayenin Genel Formülündeki Çelişkiler

Basit meta dolaşımında, ya da metaların değişiminde üretici, ürünün fazlasını değiştirir. Yani üretici, ürün fazlasını pazara getirir ve kendisi için kullanım değeri olmayan metayı satıp, aldığı para ile kendisi için kullanım değeri olan meta alır, süreç sona erer. Bu ilişkide, iki tarafta (satıcı, alıcı) kendileri için, kullanım değeri olmayan şeyden kurtuluyorlar. Aynı biçimde, kendileri için kullanım değerine ulaşıyorlar. Bu durumda, “Değişim, her iki tarafında kazandığı alışveriştir.” K-1-172 Burada amaç, mübadele değerine ulaşmak değil, kullanım değerine ulaşmaktır. 

Para ya da Meta Dolaşımı

Değerin Ölçüsü

Marx, yapıt boyunca kolaylık olsun diye, altını para-meta olarak kabul eder. Altının ilk ve esas işlevi, metaların birbirleriyle değer olarak eşit olduklarını, nicelik olarak ta karşılaştırılabilir büyüklükler olarak, onları temsil etmektir. Dolayısıyla altın bir eşdeğer rolü oynar. Tüm metalarda “değerin evrensel bir ölçüsü olarak iş görür.”K-1-109 Bu işleviyle de eşdeğer bir meta ve para haline gelir.  

İlk bakışta metalar, para sayesinde karşılaştırılabilir oldukları izlenimi doğabilir. Marks bu yanılgı durumuna vurgu yapıyor. Metaları karşılaştırılabilir hale getiren para değildir. Metaları karşılaştırılabilir hale getiren şey, bütün metaların değer olarak insan emeği taşıyor olmalarıdır. Bu nedenle de değerleri aynı ölçüyle, bir meta ile ölçülebilirler.  Bu ölçme görevini yüklenen de altındır. Şimdi tüm metalar kendilerini altında ifade ederler. X kadar A metası, y kadar B, para metası eder gibi; ya da  1 ton demir, 10 gram altın eder gibi... Bir ton demirin fiyatı 10 gram altındır. Bu eşitlemenin olanaklı olmasının nedeni altının da emek ürünü olması ve bir değerinin olmasıdır. Yani onda da emeğin cisimleşmiş olmasıdır. Altın evrensel bir eş değer olarak, toplumsalı temsil eder. Bu durumda değer, parada bağımsız bir görünüm kazanır. 

Değişim

Metalar, kendi başlarına hareket edemezler; sahipleri aracılığıyla pazara getirilirler. Pazarda metalar, toplumsalı temsil eden değer olarak birbirleri karşısındadırlar. Meta sahipleri ise meta temsilcileri olarak "iradeleri nesnelere yerleşmiş kimseler" durumundadırlar. Marx’ın deyimiyle “Burada kişiler birbirleri için yalnızca metaların temsilcileri ve dolayısıyla sahipleri olarak vardırlar.”K-1-100  Onun dışında bir ilişkileri yoktur. Meta sahipleri, birbirleri karşısında eşit haklara sahiptirler. Her bir sahip, diğerlerinden bağımsız birey olarak ötekinin mülkiyet hakkını tanır. Ortak mülkiyete dayalı ilkel toplumun bağımlılığından kurtulmuş ve mülkiyet hakları oluşmuş, böylece ihtiyacı olmayan üretim fazlasını pazara getirmişlerdir. Ya da üretimin bir kısmını pazar için üretmeye başlamışlardır. Pazara getirilen metalar, kendi eşdeğerleri değiştirirler.

Değerin Biçimi Yada Değişim Değeri

“metalar” diyor Marks “dünyaya kullanım değeri olarak gelirler.”  Metalar ilkin yararlılığı olan kullanım değeridirler.  Her meta fiziksel özelliği nedeniyle bir kullanım değerine sahiptir. Ama sadece kullanım değerleri olması onları meta haline getirmez. Bir başka deyişle, her kullanım değerine sahip olan şey, bir meta olmayabilir. Kullanım değeri olan bir ürünün meta olabilmesi için değişime girmesi gerekir.  Değişim değeri / değer biçimini alması gerekir ki öyle de olur. Pazara adımını atan her ürün, kendisini değer olarak ifade eder. Bu aynı zamanda onun toplumsal karakterini gösterir. Metaların kullanım değeri olma özelliklerine bakarak onun değerini göremeyiz. Bir kitabı elimize alıp evirip çevirerek bakarız, ama onun bu maddiliğinde değerin zerresini dahi göremeyiz. Değeri değişim alanında, meta ile meta arasındaki toplumsal ilişki içerisinde kendini gösterir ve onu ilişki içerisinde kavrarız.